بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل چیست و چه مزایایی دارد؟
در حال حاضر، بر اساس سالنامه آماری حمل و نقل جاده ای، سالانه بیش از 200 میلیون تن کالا در سطح کشور، توسط حمل و نقل جاده ای و با خرید بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل جابجا و حمل شده که شامل انواع کالا های فلزی، معدنی، ساختمانی، محصولات کشاورزی، ماشین آلات، چرم و غیره می شود.
بر این اساس، با توجه به تنوع و میزان حجم بالای بار، ریسک و خطرات زیادی در حین حمل کالا وجود داشته که شرکت های متصدی حمل و نقل، با انجام بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل توسط شرکت های بیمه، مسئولیت جبران خسارات را بر عهده می گیرند. در این مطلب، شما را با مفهوم بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل، مزایای استفاده از این بیمه و موارد مهم دیگر آشنا می کنیم.
متصدی حمل و نقل کیست؟
متصدی حمل و نقل، همان فردی است که در ازای دریافت اجرت، وظیفه رساندن اشیا و کالا های مختلف صاحبان بار را تا رسیدن به مقصد بر عهده می گیرد. بر این اساس، یکی از مسئولیت های سنگین شرکت های حمل و نقل، سلامت کالا و محموله در حین حمل و نقل و جابجایی است. از این رو، خساراتی مانند سیب دیدن یا گم شدن، سرقت کالا، عدم تحویل تمام یا بخشی از بار به گیرنده، کسری کالا و غیره از جمله مواردی است که تحت پوشش قرار می گیرد.
علاوه بر این، با وجود رعایت نکات و موارد مهم در زمینه عدل بندی و دسته بندی کالا از سوی شرکت های حمل و نقل، باز هم امکان وجود کسری و یا بروز حوادث و وقایع ناشی از عدم رعایت اصول، مقررات، بی احتیاطی و بی دقتی، عدم مهارت، نقص فنی و غیره وجود داشته که موجب ایجاد خسارت و ضرر و زیان به کالا خواهد شد.
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل چیست؟
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل، به منظور حمایت از فرستندگان و انتقال دهندگان کالا صادر شده تا در صورت بروز حوادث پیش بینی نشده برای محموله، صاحب بار بتواند نسبت به دریافت خسارات و سرمایه خود اقدام کند. به عبارت دیگر، در بیمه مسئولیت متصدیان حمل بار بر خلاف بیمه باربری، متصدیان حمل بار نیز می توانند غرامت و خسارت کالا های آسیب دیده در مسیر را دریافت نمایند.
مدت زمان قرارداد در بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
به طور کلی، مدت زمان قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل یک ساله بوده و در صورت موافقت شرکت حمل و نقل و شرکت بیمه مورد نظر، قابلیت تمدید برای سال های بعد را نیز دارد. هر چند این امکان وجود دارد، که طرفین حداقل یک ماه قبل از پایان یافتن قرارداد، نظر خود را مبنی بر عدم تمایل به تمدید و ادامه قرارداد، به شکل کتبی به طرف مقابل اعلام کنند.
خطرات بیمه شده در بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
با خرید بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل، در صورت وقوع خسارات احتمالی ناشی از عوامل مختلف، بیمه گر باید خسارات وارده به کالای مورد حمل را، بر اساس ارزش روز کالا و حداکثر تا ارزش بیمه شده آن، به صاحب کالا پرداخت کند. نکته مهم در این زمینه این است که، اگر در زمان حمل کالا با هدف کاهش حق بیمه، ارزش کالا کمتر از ارزش واقعی آن بیمه شود، لازم است در زمان وقوع خسارت، از ماده 10 یا همان قاعده نسبی استفاده شده که در این شرایط، مدیران شرکت های حمل و نقل، موظف به پرداخت مابقی مبلغ خسارت خواهند بود. برخی از موارد خطر تحت پوشش بیمه های مسئولیت متصدیان حمل بار عبارتند از:
- تصادف و واژگونی وسیله نقلیه و یا برخورد کالا با اشیاء ثابت
- پرتاب شدن کالا از روی وسیله نقلیه
- وقوع آتش سوزی و انفجار در وسیله نقلیه
- سرقت تمامی محموله به همراه وسیله نقلیه
- هزینه های لازم برای نجات کالا و پیشگیری از افزایش خسارت پس از حوادثی که جبران خسارت آن ها وظیفه بیمه گر است.
- هزینه های مربوط به دادرسی و دفاع از بیمه گذار در مراجع قضایی که در زمینه خطرات بیمه شده پرداخت شده است.
استثنائات بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
- جعل اسناد و خیانت در امانت و یا هر عمل عمد یا مجرمانه بیمه گذار اعم از نمایندگان یا کارکنان او، راننده یا کمک راننده
- حوادث طبیعی مانند سیل، طوفان، زلزله، آتش فشان، صاعقه و غیره
- جنگ، شورش، اعتصاب، بلوا، ضبط یا مصادره محموله
- امواج و تشعشعات رادیو اکتیو و فعل و انفعالات هسته ای
- عیب ذاتی و یا آتش سوزی خود به خود در کالا
- هر گونه خسارت غیر مستقیم و کاهش ارزش محموله در بازار
- حمل کالا های غیر مجاز و یا قاچاق
- هر گونه خسارت در زمان تخلیه و بارگیری
- خسارات ناشی از عدم صلاحیت راننده برای رانندگی وسیله نقلیه بر اساس نوع گواهینامه
- ریزش، روندگی یا آبدیدگی محموله
- کاهش وزن محموله به صورت طبیعی
- فقدان کالا
- سرقت بخشی از کالا و یا هر نوع سرقت ناشی از خیانت در امانت راننده و یا کمک راننده
- تغییر وسیله نقلیه حمل و نقل کالا بدون دریافت مجوز از بیمه گر
- خسارات وارد شده به بسته بندی کالا
تفاوت بیمه باربری با بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل چیست؟
به طور کلی، برای حمل و جابجایی کالا ها بین شهر های مختلف، از دو نوع بیمه باربری و بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل استفاده می شود که هر کدام، دارای تفاوت های فراوانی با هم هستند. در بیمه باربری، صاحبان کالا، اقدام به بیمه اموال خود کرده و در صورت بروز حوادث و خسارات ناشی از آن، شرکت های حمل و نقل وظیفه ای در قبال پرداخت خسارت به صاحب محموله را ندارند.
اما در بیمه مسئولیت متصدیان حمل بار، متصدی حمل بار مسئول و متعهد است که باری را که از فرستنده تحویل گرفته، سالم تحویل گیرنده دهد. در این بین اگر خسارتی به محموله وارد شود که خارج از چهارچوب قرارداد باشد، بر اساس مواد 386 الی 388 قانون تجارت، متصدی مسئول بوده و باید خسارت را جبران کند. در واقع بیمه، جبران کننده خسارت هایی است که در چهارچوب مسئولیت متصدی حمل بار و قرارداد بینشان باشد. بنابراین در این بیمه، یک قرارداد بین شرکت بیمه و شرکت باربری منعقد می شود و پس از آن، شرکت باربری باید در دوره های زمانی مشخص لیست تمام بارنامه های صادر شده خود را به همراه حق بیمه آن ها به صورت الکترونیکی ارسال کند.
مزایای بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل، متصدی حمل را موظف می کند تا باری که از فرستنده تحویل گرفته است را، از مبدا به مقصد برده و در صورتی که در بین مسیر، بر اثر حوادث مختلف خسارتی به محموله وارد شود، بر اساس ماده 386 تا 388 قانون تجارت و ماده 328 قانون مدنی، باید تمامی خسارات وارده را پرداخت نماید. داشتن بیمه مسئولیت متصدیان حمل بار در این شرایط، جبران کننده خسارت در چارچوب مسئولیت متصدی حمل و قرارداد موجود بین آن ها می باشد.
قوانین مربوط به بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل
قانون تجارت، در زمینه بیمه مسئولیت متصدیان حمل بار، شامل قوانین و تبصره های مختلفی است که در ادامه، به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
ماده 386 قانون تجارت
بر اساس این قانون، اگر مال التجاره گم یا تلف شود، متصدی حمل و نقل مسئول آن بوده، مگر این که بتواند ثابت کند خسارت وارده، مربوط به جنس خود مال التجاره یا ناشی از تعلیمات ارسال کننده یا مرسل الیه بوده و یا مربوط به حوادثی بوده که متصدی، قادر به پیشگیری آن ها نبوده است.
ماده 387 قانون تجارت
بر اساس این قانون، کلیه خسارات ناشی از تاخیر ارسال یا خسارات بحری مال التجاره نیز بر عهده متصدی حمل و نقل بوده و لازم است این خسارات، از خسارات تلف شدن کل مال التجاره تجاوز ننموده، مگر این که در قرارداد، خلاف این موضوع مقرر شده باشد.
ماده 388 قانون تجارت
بر اساس این قانون، متصدی حمل و نقل، مسئول تمامی حوادث وقوع یافته در مدت حمل و نقل، اعم از مباشرت خود یا فرد دیگری است. در این صورت، حق رجوع متصدی به متصدی جایگزین خود نیز محفوظ می باشد.